EKİNCİ v. TURKEY

• Judgment Date: 12 May 2020
• ECLI: ECLI:CE:ECHR:2020:0512JUD002514807
• Respondent State: Turquia
• Date: 12 May 2020
• Application Number: 25148/07
• Court: Second Section Committee (European Court of Human Rights)
• Counsel: AKMEŞE İ.
• Applied Rules: 6;6+6-1;6-1;6-3-c

AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ

İKİNCİ BÖLÜM

EKİNCİ / TÜRKİYE DAVASI

(Başvuru no. 25148/07)

İHLAL KARARI

STRAZBURG

12 Mayıs 2020

İşbu karar kesinleşmiş olup; bazı şekli düzeltmelere tabi tutulabilir.

Ekinci / Türkiye davasında,

Başkan,
Valeriu Griţco,
Hâkimler,
Arnfinn Bårdsen,
Peeter Roosma,

ve Bölüm Yazı İşleri Müdür Yardımcısı Hasan Bakırcı’nın katılımıyla Komite halinde toplanan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (İkinci Bölüm),

24 Mart 2020 tarihinde yapılan kapalı müzakerelerin ardından,

Aynı tarihte kabul edilen aşağıdaki kararı vermiştir:

1. USUL

1. Türkiye Cumhuriyeti aleyhine açılan davanın temelinde, Türk vatandaşı olan Mehmet Emin Ekinci (“başvuran”) tarafından 5 Haziran 2007 tarihinde, İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına ilişkin Sözleşme’nin (“Sözleşme”) 34. maddesi uyarınca Mahkemeye yapılmış olan bir başvuru (no. 25148/07) bulunmaktadır.

2. Başvuran, İstanbul Barosuna bağlı Avukat İ. Akmeşe tarafından temsil edilmiştir. Türk Hükümeti (“Hükümet”) ise kendi görevlisi tarafından temsil edilmiştir.

3. Başvuran, esasen, polis tarafından gözaltında tutulduğu sırada kötü muameleye maruz kaldığını ve avukat yokluğunda polis tarafından alınan ifadesi ile yer gösterme işlemi esnasında yine avukat yokluğunda verdiği ifadenin yargılamayı yürüten mahkeme tarafından kullanılması nedeniyle adil yargılanma hakkından mahrum bırakıldığını iddia etmiştir.

4. 26 Haziran 2017 tarihinde yukarıda belirtilen şikâyetler Hükümete bildirilmiş ve başvurunun geriye kalan kısmı, Mahkeme İç Tüzüğü’nün 54 § 3 maddesi uyarınca kabul edilemez bulunmuştur.

5. Hükümet, başvurunun Komite tarafından incelenmesine itiraz etmiştir. Hükümetin itirazını değerlendiren Mahkeme, itirazı reddetmiştir.

2. OLAYLAR

   1. DAVANIN KOŞULLARI

A. Başvuran hakkındaki ceza yargılaması

6. Başvuran 1986 doğumlu olup, Tekirdağ’da ikamet etmektedir.

7. Başvuran, 28 Temmuz 2004 tarihinde saat 10:15 civarında, terör örgütü PKK (Kürdistan İşçi Partisi) hakkında yürütülen istihbari ve operasyonel faaliyetler kapsamında güvenlik güçleri tarafından yakalanmıştır. Yakalama tutanağında, başvuranın çantasında Abdullah Öcalan tarafından imzalanmış “Halkı Savunmak” adlı kitabın beş kopyasının bulunduğu belirtilmiştir.

8. Akabinde, başvuranın tıbbi muayenesi Adli Tıp Kurumu Fatih Şube Müdürlüğü’nde yapılmıştır. Başvuranı muayene eden doktor, başvuranın sol bileğinde 2 cm büyüklüğünde hiperemi ve 0,5 cm uzunluğunda iki adet yüzeysel lezyon gözlemlemiş ve başvuranın kendisine bunun kelepçeden kaynakladığını söylediğini eklemiştir. Söz konusu raporda başvuranın polis tarafından psikolojik baskıya maruz bırakıldığına yönelik beyanı da yer almıştır. Raporda düzenlenme tarihine dair herhangi bir bilgi bulunmasa da söz konusu raporun başvuranın yakalanmasının ardından gerçekleştirilen ilk tıbbi muayeneye ilişkin olduğu anlaşılmaktadır.

9. Aynı tarihte, başvuranın İstanbul Emniyet Müdürlüğünde alınan ifadesi, ilk sayfasında, diğerlerinin yanı sıra, başvuranın PKK adına hareket ettiğinden şüphelenildiğini belirten matbu forma kaydedilmiştir. Aynı sayfada, ayrıca, diğerlerinin yanı sıra, sorgulanan kişinin sessiz kalma ve kendi seçeceği bir avukatın yardımından faydalanma hakkının olduğunu belirten matbu ifade mevcuttur. Formdan, ilk sayfasında “Avukat istenmemiştir” yazılı ifade ve yanında basılı “X” ile işaretlenmiş bir kutu bulunması nedeniyle başvuranın avukat yardımından faydalanmayı reddettiği anlaşılmaktadır. Ayrıca tutanağa göre başvuran avukat istemediğini ve sessiz kalma hakkından feragat ettiğini belirtmiştir. Başvuran beş sayfalık ifadesinde, S.B., F.A. ve soyadını bilmediği Mehmet adlı diğer bir kişiyle birlikte 9 Temmuz 2004 tarihinde bir polis aracına molotof kokteyli attığını kabul etmiştir. Başvuran ayrıca, Demokratik Halk Partisi’nin (DEHAP) Beyoğlu ilçe binasına sıklıkla gittiğini belirtmiştir. Son olarak, ifade formunda düzenlenme tarihine dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

10. 28 Temmuz 2004 tarihli ayrı bir belgeye göre, başvuran söz konusu tarihte yürürlükte olan Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nun 135. maddesinde belirtilen hakları hususunda bilgilendirilmiş ve avukatı olmadan ifade vermek istediğini belirtmiştir. Söz konusu belge de başvuranın imzasını taşıyan ve haklarını açıklayan formun bir nüshasının kendisine verildiğini belirten matbu bir formdur. Yine tarihi olmayan ve başvuranın usulüne uygun olarak imzaladığı yakalanan kişilerin haklarını açıklayan başka bir formda kendisine sessiz kalma ve bir avukata erişim hakkı hatırlatılmıştır. Fakat söz konusu formlar düzenlenme tarihlerine dair herhangi bir bilgi içermemektedir.

11. Yine 28 Temmuz 2004 tarihinde saat 22:05’te, başvuranın yer gösterme işlemine katılması gerekmiştir. Polis memurları tarafından düzenlenen ve başvuran tarafından imzalanan tutanağa göre, başvuran polis memurlarına, 9 Temmuz 2004 tarihinde İstanbul’da Dolapdere Caddesi’nde bir polis arabasına molotof kokteyli attığını anlatmıştır. Akabinde polis memurları başvuranı olay yerine götürmüş ve başvuran burada da ifade vermiştir. Yer gösterme tutanağına göre, başvuran iki diğer sanık olan S.B. ve F.A. ve soyadını bilmediği Mehmet adlı kişiyle birlikte, Abdullah Öcalan’ın tecrit altında tutulmasını protesto etmek üzere bir gösteri düzenlemeye karar verdiklerini, hep birlikte Dolapdere İlçesinde buluştuklarını ve cadde üzerinde bir polis arabasının gelmesini beklemeye başladıklarını belirtmiştir. Polis arabasının yaklaştığını gördüklerinde başvuran ve Mehmet polis arabasına birer molotof kokteyli atmış ve ardından kaçmışlardır. Söz konusu tutanakta, başvuranın yer gösterme işlemi öncesinde veya sırasında hakları hususunda bilgilendirildiğine dair herhangi bir bilgi yer almamaktadır.

12. Yine 28 Temmuz 2004 tarihinde İstanbul İl Emniyet Müdürlüğü Olay Yeri İnceleme ve Kimlik Tespit Şube Müdürlüğü tarafından düzenlenen raporda, olay yerinde ele geçirilen ve içerisinde üç molotof kokteyli bulunan mavi plastik alışveriş poşetinin üzerindeki parmak izlerinden birinin F.A.’ya ait olduğu tespiti yer almıştır.

13. Polis ayrıca, başvuran, F.A., S.B. ve Mehmet tarafından kullanılan cep telefonlarına ilişkin kayıtlarını elde etmek amacıyla Turkcell (mobil telekomünikasyon sağlayıcısı) ile iletişime geçmiştir. Sonuçlar, başvuran ve S.B.’nin suçun işlendiği tarih ve saatte olay yerinde bulunduklarını, S.B.’nin kısa bir süre içerisinde olay yerinden ayrıldığını ve olay anı ve sonrasındaki on beş dakikalık süre içerisinde S.B.’nin başvuranı üç kez aradığını ortaya koymuştur. Ayrıca, olaydan yaklaşık bir saat sonra, başvuran F.A.’yı üç kez aramıştır.

14. 1 Ağustos 2004 tarihinde saat 7:10’da gözaltı süresinin bitiminde, başvuran Adli Tıp Kurumunda bir doktor tarafından bir kez daha muayene edilmiştir. Başvuran hakkında düzenlenen rapora göre, 28 Temmuz 2004 tarihli tıbbi raporda belirtilenlerin dışında başvuranın vücudunda herhangi bir yeni iz tespit edilmemiştir. Fakat başvuranın doktora, polislerin kulağına vurduklarını ve kendisini ifade tutanağını imzalamaya zorlamak için dövdüklerini anlatmış olması nedeniyle, doktor nihai raporun ancak tam teşekküllü bir hastanede gerçekleştirilecek ayrıntılı bir tıbbi muayene sonrasında düzenlenebileceğine karar vermiştir.

15. Akabinde başvuran sevk edildiği Şişli Etfal Araştırma Hastanesinde bir doktor tarafından muayene edilmiş ve doktor başvuranı hastanenin kulak burun boğaz bölümüne sevk etmiştir. Kulan burun boğaz bölümünde yapılan muayenesinin ardından başvuran farklı bir doktor tarafından muayene edilmiş ve doktor, başvuranın kulak kepçelerinin (sağ ve sol kulakları), dış işitme kanallarının ve kulak zarının mutat olduğunu ve burun piramidi ile yüz sinir fonksiyonlarının doğal olduğu sonucuna varmıştır.

16. Aynı gün saat 10:30’da başvuran Adli Tıp Kurumu Şişli Şube Müdürlüğünde bir uzman doktor tarafından muayene edilmiş ve doktor bulguların başvuran için hayati risk teşkil etmediğini, fakat bir gün boyunca günlük faaliyetlerini yürütemeyeceği kanaatine varmıştır. Başvuran doktora polis tarafından dövüldüğünü söylemiştir.

17. Aynı gün başvuran, Cumhuriyet savcısı önüne getirilerek avukatı huzurunda ifade vermiştir. Polise vermiş olduğu ifadelerin içeriğini reddeden başvuran, polisin zorlaması nedeniyle söz konusu ifadeleri imzalamak durumunda kaldığını ileri sürmüştür. Ayrıca, başvuran, 10 Temmuz 2004 tarihli üniversite giriş sınavına girdiği devlet okulunu görmek amacıyla Kağıthane Sanayi bölgesine gittiğini belirtmiştir. Başvuran bir kez daha, polis arabasına Molotof kokteyli attığını inkâr etmiştir. Başvuranın avukatı, avukat‑müvekkil görüşme formunda, başvuranın avukat yokluğunda ifade vermeyeceğini söylemiş olduğunu belirtmiştir. Avukat, bu nedenle başvuranın söz konusu ifadeleri vermediğini, fakat polislerin başvuranı kendi hazırladıkları ifadeleri imzalamaya zorladıklarını belirtmiştir.

18. Yine aynı gün başvuran sorgu hâkimi önüne çıkarılmıştır. Başvuran avukatı huzurunda verdiği ifadesinde, Cumhuriyet savcısı önünde vermiş olduğu ifadeleri kabul etmiş ve polis tarafından ifade tutanağını okumadan imzalamaya zorlandığını iddia ederek polise verdiği ifadeleri bir kez daha reddetmiştir. Başvuranın avukatı polis tarafından gözaltında alındığı andan itibaren başvuranın kötü muameleye maruz bırakıldığını ve avukat yardımından faydalanma taleplerine rağmen başvurana herhangi bir avukat atanmadığını belirtmiştir. Başvuranın avukatı ayrıca, delillerin hukuka aykırı olarak toplandığını ileri sürmüştür. Sorgulamanın bitmesinin ardından sorgu hâkimi, suçun mahiyetini ve delil durumunu göz önünde bulundurarak başvuranın tutuklanmasına karar vermiştir.

19. Aynı gün diğer bir şüpheli S.B. de Cumhuriyet savcısı önünde ifade...